انتخاب شما کدام است؟ جوشکاری ذوبی یا جوشکاری غیرذوبی و حالت جامد؟ اصلا می‌دانید هر کدام از این روش‌های جوش چه مزایا و کاربردهایی دارند؟ در این بلاگ قصد داریم در مورد همین مباحث با هم صحبتی داشته باشیم.
ابتدا پیشنهاد می‌کنم به بلاگ‌های «جوشکاری چیست و چند نوع دارد» و «جوشکاری غیرذوبی و انواع آن» در همین سایت مراجعه کنید تا با تعریف و انواع هر کدام از این روش‌های جوش آشنا شوید. سپس همین‌جا بازگردید تا این دو نوع جوش را از هر لحاظ با یکدیگر مقایسه کنیم.
جوشکاری ذوبی و غیر ذوبی چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟
اولین و مهم‌ترین تفاوت این دو نوع جوشکاری در نام آن‌ها نهفته است. در جوشکاری ذوبی باید لبه‌ی هرکدام از قطعه‌ها را با حرارت بالا ذوب کنیم تا به حالت مایع دربیایند. سپس با استفاده از یک ماده‌ی پرکننده مانند الکترود، به یکدیگر جوش‌داده شوند.
اما در جوشکاری غیر ذوبی، دو قطعه به صورت منجمد و بدون آن‌که شکل اولیه‌ی خود را از دست بدهند به هم متصل می‌شوند. در واقع در این حالت، قطعات تنها کمی نرم‌شده و به حالت خمیری در می‌آیند. سپس فرایند جوش انجام میشود.
از دیگر تفاوت‌های این دو نوع جوشکاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در جوش غیر ذوبی، به هیچ ماده‌ی پرکننده‌ای نیاز نیست. البته در موارد نادری در برخی از روش‌های جوش غیر ذوبی از یک فلز مذاب به عنوان ماده پر کننده و واسطه در مراحل میانی اتصال دو فلز استفاده میشود.
- در جوشکاری ذوبی به ساختار فلز آسیب وارد میشود و قطعه شکل اصلی خود را از دست می‌دهد. در صورتی که در جوشکاری حالت جامد این‌گونه نیست.
- وجود عنصر هیدروژن در جوش ذوبی، شکنندگی قطعه را بالا می‌برد. اما در جوشکاری غیر ذوبی این عنصر وجود نداشته و استحکام قطعه بالاتر است. همچنین به دلیل اتصال دو قطعه با فشار در جوش غیر ذوبی، احتمال ترک خوردن قطعه به صفر می‌رسد.
- در جوشکاری ذوبی امکان جوش چندلایه قطعات وجود دارد. در حالی که در جوشکاری غیر ذوبی این امکان فراهم نیست و ضخامت قطعات اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
مزایا و معایب جوشکاری ذوبی و غیر ذوبی
قدم دوم برای مقایسه و انتخاب بین جوش ذوبی و غیر ذوبی، این است که با مزایا و معایب هر کدام از این روش‌ها آشنا شوید.
مزیت‌های جوش ذوبی
جالب است بدانید که جوشکاری ذوبی تنها مختص فلزات نیست. گاهی اوقات از این روش برای متصل‌کردن پلاستیک و سرامیک نیز استفاده میشود که از نمونه‌ی دستگاه‌های آن می‌توان به «اتو لوله‌سبز» اشاره کرد.
اما از دیگر مزیت‌های این روش می‌توان موارد زیر را نام برد:
· قابلیت جابه‌جایی
بیشتر دستگاه‌هایی که برای جوشکاری ذوبی استفاده می‌شوند به راحتی قابل حمل بوده و برای جوشکاری سیار مناسبند. البته که مدل‌های سنگین و غیرقابل جابه‌جایی نیز در بین موتور جوش‌ها وجود دارد.
· کاربردهای متنوع
اگر می‌خواهید در انجام جوشکاری در طرح‌ها و موقعیت‌های مختلف دست‌تان باز باشد، باید از جوشکاری ذوبی بهره ببرید. زیرا این نوع جوشکاری در اتصال قطعات به روش‌های گوناگون کاربرد زیادی دارد و به همین دلیل یکی از پرطرفدارترین روش‌های جوشکاری برای اتصالات دائمی است.
· انجام جوشکاری چندلایه
گاهی اوقات دو قطعه آنقدر ضخامت و قطر بالایی دارند که متصل‌کردن آن‌ها با یک لایه جوش امکان‌پذیر نیست. در این حالت باید از جوش چندلایه استفاده کنید. این فرایند توسط جوشکاری ذوبی انجام میشود.
معایب و نقاط ضعف جوش ذوبی
- گاهی اوقات به علت ذوب‌شدن قطعات، فلزات خواص اولیه‌ی خود را از دست داده و در محل ذوب، عیب و نقص‌هایی ایجاد میشود که فرد جوشکار را به چالش می‌کشد.
- این روش جوشکاری می‌تواند کمی خطرناک باشد. به همین دلیل لازم است هنگام کار تمام نکات ایمنی را رعایت کنید.
مزایای جوش غیر ذوبی
· ذوب نشدن فلز
وقتی فلز به حالت مایع درنیاید، عیوب و مشکلاتی که در اثر ذوب ممکن بود به وجود بیایند هم وجود نخواهند داشت. همچنین ساختار اصلی فلز مخصوصا در محل اتصال، حفظ خواهد شد.
· مقرون به صرفه‌بودن
جوشکاری غیر ذوبی برای تولید قطعات در مقیاس بالا بسیار مقرون‌به‌صرفه بوده و با هزینه‌‌ای کمتر از حد انتظارتان انجام میشود.
· انجام کاملا اتوماتیک فرایند جوش توسط دستگاه‌ها
از مهم‌ترین ویژگی‌های جوش غیر ذوبی این است کاملا توسط دستگاه، به صورت مکانیزه و بدون دخالت دست انجام میشود. در نتیجه، فرایند جوش در مدت‌زمان کوتاه‌تر، هزینه‌های پایین‌تر و با ایمنی بالاتری انجام می‌گیرد.
· اتصال قطعات با جنس متفاوت
جالب است بدانید که در این روش، هیچ محدودیتی برای انتخاب جنس دو قطعه‌ای که به یکدیگر جوش می‌خورند ندارید. شما می‌توانید با استفاده از جوش غیر ذوبی، قطعاتی با دو جنس مختلف را به راحتی به یکدیگر جوش بدهید و از نتیجه کارتان لذت ببرید.
· سهولت انجام کار
انجام این نوع جوش آنقدر ساده است که شما نیاز به استخدام هیچ دستیار جوشکاری ماهری نخواهید داشت.
معایب جوشکاری حالت جامد
نقاط ضعف جوشکاری حالت جامد چندان زیاد نیستند اما لازم است که به آن‌ها توجه کنید تا انتخاب درست‌تری داشته‌باشید. این نقاط ضعف به صورت زیر هستند:
- همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم جوش‌دادن قطعات با این روش هزینه‌ی بالایی ندارد. اما دستگاه‌های مناسب جوش غیرذوبی وتجهیزات آن گران هستند و برای شروع کار در این زمینه لازم است سرمایه بالایی داشته‌باشید.
- سطح قطعه پس ازجوش حتما باید پاک‌سازی، چربی‌زدایی، برس‌کشی و اکسیدزدایی شود.
کاربرد جوشکاری ذوبی و حالت جامد
جوشکاری ذوبی در اتصال تمام قطعات فلزی و برخی قطعات پلاستیکی و سرامیکی کاربرد دارد. اما از جوشکاری غیر ذوبی با توجه به نوع آن، می‌توان در موارد زیر استفاده کرد:
- تولید سوپاپ موتور، شافت متحرک و میل کمک فنر
- تولید تجهیزات پزشکی، اسباب‌بازی، خودروسازی و…
- اتصال قطعات خیلی کوچک یا خیلی بزرگ
- تولید لوله و فلزات روکشی
مقایسه نهایی جوشکاری ذوبی و غیرذوبی
و اما پاسخ سوالی که در ابتدا مطرح شد: جوشکاری ذوبی بهتر است یا جوشکاری غیر ذوبی؟
در جواب این سوال باید بگویم که هیچ‌کدام از این روش‌ها نسبت به دیگری برتری ندارند. درواقع امکانات، علاقه شخصی و شرایط کاری شما می‌تواند هرکدام از این دو روش را برای شما مناسب و یا نامناسب کند.
اما در حالت کلی، اگر قصد دارید بدون ایجاد یک کارگاه ثابت در پروژه‌های جوشکاری متنوع فعالیت داشته‌باشید و به صورت سیار جوشکاری کنید، بهتر است روش جوشکاری ذوبی را برگزینید.
اما اگر سرمایه‌ی اولیه‌ی خوبی دارید و می‌خواهید بدون نیاز به نیروی انسانی، با صرف زمان و هزینه‌ی جاری کمتر و ایمنی بالاتر جوشکاری کنید، جوشکاری حالت جامد برای شما مناسب‌تر است.
کلام آخر
جوشکاری ذوبی و غیر ذوبی دو نوع از پرطرفدارترین انواع جوشکاری هستند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. اما کدام روش برای شما مناسب‌تر است؟
در این مقاله هر دوی این روش‌ها را از لحاظ تفاوت‌ها، کاربرد و مزایا با یکدیگر بررسی کرده‌ایم تا شیوه‌‌ی جوشکاری موردعلاقه‌تان را راحت‌تر انتخاب کنید.
فراموش نکنید که هرکدام از انواع جوشکاری به نوبه‌ی خود سختی‌هایی دارند. پس ابتدا اطلاعات خود را در این زمینه گسترش دهید و سپس، با توجه به اهداف‌تان بهترین روش جوشکاری را انتخاب کنید.
